استفاده از ماشینهای اتومات از حدود دو قرن پیش آغاز شده و با پیشرفت علم و تکنولوژی بشر به تکنولوژیهای جدید ساخت مواد و ابزار دستیابی پیدا کرده، این ابزار باعث رشد صنعت و فناوری شده و میتواند انسان را برای ساخت تجهیزات مورد نیاز که امروزه به دقت زیادی نیز احتیاج دارد، رهنمون سازد.
- پیچها:
تعریف پیچ: قطعه استوانه ای است که بر سطح استوانه آن شیاری مارپیچ ایجاد شده است و از آن برای اتصال قطعات به کمک مهره استفاده میشود. البته برخی اوقات با حدیده کردن قطعه، بدون کمک مهره نیز میتوان اتصال را عملی کرد. به طور کلی از پیچ برای بستن قطعاتی استفاده میشود که بتوان آنها را به سهولت از هم جدا کرد. از پیچ، همچنین برای ایجاد نیروی طولی زیاد در پرسها و گیرهها و برای تبدیل حرکت دورانی به حرکت مستقیم در ماشین تراش و . . . استفاده میگردد.
معرفی قسمتهای مختلف پیچ:
پیچ شامل دو قسمت اصلی سر و بدنه میباشد. سرپیچ به اشکال مختلفی از قبیل شش گوش، چهار گوش، گرد، عدسی، هزینهای، استوانهای و شش گوش یا چهار گوش داخلی (آلن) تولید میشود که آچارها میتونند با آن درگیر شوند. قسمت بدنه پیچ استوانه ای شکل است و روی سطح جانبی آن دندهکاری شده است. دندهکاری نیز عبارت از ایجاد شیارهایی به صورت مارپیچی است. شیارها به صورت مثلث، مربع، ذوزنقه و نیم دایره بر روی سطح جانبی بدنه پیچ ایجاد میشوند.
یک «دنده پیچ» عبارت است از مسیر مارپیچی که بر روی استوانه پیچ قرار دارد که اگر استوانه را گسترش دهیم متوجه میشویم که یک دنده یا مارپیچ عبارت از وتر مثلث قائم الزاویه ای با قاعده برابر محیط دایره و ارتفاعی معادل گام است. این ارتفاع عبارت از فاصلهای است که در یک دور کامل بر روی سطح جانبی استوانه بوجود میآید و گام پیچ نامیده میشود.
در مثلت قائم الزاویه بالا زاویه بین قاعده و وتر مثلث «زاویه مارپیچ» نامیده میشود و تانژانت این زاویه را شیب مارپیچ میگویند.
چنانچه جهت صعود مارپیچ روی قسمت مرئی (دید) استوانه با محور قائم از چپ به راست باشد پیچ راست گرد است و اگر از راست به چپ باشد پیچ چپ گرد میباشد.
در پیچ راست گرد، برای باز کردن مهره لازم است آن را در جهت خلاف عقربههای ساعت، و در پیچ چپ گرد باید آن را در جهت عقربههای ساعت بچرخانیم. دنده کاری را پیچها ممکن است یک راهه و یا چند راهه باشد. پیچی را که مارپیچهای آن فقط از تراش یک مارپیچ ساخته شده باشد پیچ یک راهه گویند.
در صورتی که پیچ چند راهه عبارت از پیچی است که مارپیچهای آن از تراش چندین مارپیچ به موازات هم به وجود آمده باشند. در پیچهای چند راهه چون معمولاً شیب دندهها زیاد است از آنها برای کورس زیاد و نیروی کم (پیچهای حرکت ماشین تراش و پرس) استفاده میشود. در شکل صفحه بعد یک پیچ سه راهه نشان داده شده است.
مشخصات پیچها، معمولاً با ابعاد و گام پیچ تعیین میشوند:
الف- پیچها به کمک ابعادشان که عبارت از قطر بزرگتر، قطر کوچکتر، گام پیچ و طول قسمت دنده کاری است مشخص می شوند.
– قطر بزرگتر عبارت از قطر اصلی و قطر خارجی پیچ است که میتوان آن را توسط کولیس اندازه گرفت. این قطر با حرف d نشان داده میشود.
– قطر کوچکتر عبارت از قطر داخلی یا هسته مرکزی پیچ میباشد که تحت تراش قرار نگرفته است. این قطر با حرف نشان داده می شود.
– گام پیچ عبارت از مقدار طولی است که پیچ در یک دور گردش بالا یا پایین میرود. این طول مساوی فاصله دو دنده مجاور هم در پیچ یک راهه است و با حروف p نشان داده میشود.
– طول پیچ، طول قسمت استوانهای است که در زیر سرپیچ قرار دارد. و طول پیچ با قطر آن تناسب دارد.
معرفی انواع پیچها:
پیچها را از نظر شکل و پروفیل دنده به انواع مختلفی تقسیم میکنند که عبارت اند از:
۱- دنده مثلثی که بیشتر از انواع دیگر متداول است و دارای مقاومت خوب برای اتصالهای مکانیکی میباشد.
۲- دنده مربع که برای اتصالات و تحت فشار که کمتر باز و بسته میشوند. بکار میرود.
۳- دنده ذوزنقهای که برای انتقال حرکت و نیرو مورد استفاده واقع میشود.
۴- دنده ارهای که شکل دندههای آن ذوزنقه قائم الزاویه است و برای انتقال حرکت و نیرو در یک جهت بکار میرود.
۵- دنده گرد که برای قطعاتی که در معرض ضربه قرار میگیرند مورد استفاده قرار میگیرد.
انواع فرم و پروفیل دندههای پیچها در شکل زیر به منظور مقایسه نشان داده شده است. پیچها از نظر شکل و پروفیل دنده ها دارای استانداردهای مختلفی هستند که عبارتند از: پیچهای بین المللی متری، پیچهای اینچی، پیچهای لوله اینچی و پیچهای مخصوص.